Authors:Aleksandra Bartosiewicz Pages: 7 - 26 Abstract: Niemal każdy słyszał o okrutnym Draculi, wampirze wychodzącym z grobu i żywiącym się krwią żywych, by żyć wiecznie. Kim jednak był pierwowzór postaci, która na stałe zadomowiła się we współczesnej kulturze popularnej' Aby odpowiedzieć na to i inne pytania, w niniejszym artykule opisane zostaną najważniejsze fakty z życia wołoskiego hospodara Włada III Palownika. Następnie przedstawione zostaną najbardziej znane legendy o Draculi, mające wpływ na stale rozrastający się mit transylwańskiego arystokraty-wampira, zrodzonego w XIX w. na kartach powieści irlandzkiego pisarza Brama Stokera. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.01
Authors:Piotr Szkutnik Pages: 27 - 48 Abstract: Urodzony w 1799 r. Andrzej Chyliński, po nauce w seminarium we Włocławku, został w 1823 r. wyświecony na księdza. Był początkowo wikariuszem w Mstowie, następnie administratorem w Przystajni, Wilkowiecku, Mierzynie, Woli Grzymalinie, w latach 1833–1843 w Wąsoszu, a w latach 1843–1862 administratorem i proboszczem parafii Męka w diecezji kujawsko-kaliskiej. Pochodził z rodziny rzemieślniczej, z małego prywatnego miasta Lubraniec pod Włocławkiem. Po śmierci ojca, na placówkach duszpasterskich księdza mieszkała jego rodzina, którą niewątpliwie utrzymywał. Pozycja duchownego wpłynęła na mariaże jego sióstr. Pewna akumulacja kapitału, która nastąpiła dzięki pracy brata, zapewne przydała się na posag. Szwagrami kapłana zostali: syn urzędnika – zapewne zubożałego szlachcica oraz syn mieszczan z Kielc. Krąg towarzyski krewnych księdza składał się z przedstawicieli lokalnej szlachty, inteligencji, urzędników niskiego szczebla, fachowców, jak też okolicznych chłopów. By dorównać drobnoszlacheckiemu otoczeniu, duchowny starał się podnieść status społeczny bliskich w aktach określając ich mianem „urodzonych”. Z chęcią ugruntowania aktualnej pozycji i zatarcia drobnomieszczańskiego pochodzenia należy wiązać ingerencję w treść zapisów metrykalnych rodzeństwa księdza, w których usunięto kwalifikatory mieszczańskie „uczciwy” i „sławetny” zastępując je określnikiem „pan”. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.02
Authors:Kamil Śmiechowski Pages: 49 - 78 Abstract: Przedmiotem artykułu są debaty na temat polityki miejskiej na obszarze okupowanych ziem polskich w trakcie I wojny światowej. Ten czteroletni okres czasu oznaczał z jednej strony olbrzymi kryzys ekonomiczny i humanitarny w miastach Królestwa Polskiego, z drugiej zaś możliwość samoorganizacji społeczeństwa poprzez organizację komitetów obywatelskich, a później także wybory do rad miejskich i kampanię wyborcze w największych miastach Królestwa Polskiego, Warszawie i Łodzi. W artykule analizie poddano dyskurs miejski z tego okresu publikowany na łamach prasy oraz w postaci specjalistycznych publikacji o tematyce miejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii sporu o optymalny kształt miejskiej polityki, zasięg działania samorządu miejskiego i właściwy kierunek rozwoju miast w przededniu odzyskania niepodległości przez Polskę oraz inne państwa Europy Środkowej i Wschodniej. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.03
Authors:Vladylena Sokyrska, Iryna Krupenya, Kateryna Didenko Pages: 79 - 101 Abstract: Stosunki między Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką a Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką w latach dwudziestych XX w.: aspekty dyplomatyczne i administracyjno-instytucjonalne W artykule omówiono specyfikę stosunków między RFSRR a Ukraińską SRR w latach 1919–1929. Autorzy przedstawili stosunki pomiędzy rządami obu republik oraz działania strony rosyjskiej zmierzające do przekształcenia w państwo o charakterze unitarnym dość luźno powiązane ze sobą początkowo elementy składowe państwa radzieckiego. Stosunki między RFSRR a Ukraińską SRR od początku obarczone były istotnymi wadami, ponieważ ta pierwsza przywłaszczyła sobie prawa przynależne związkowemu centrum. W artykule wyjaśniono też rolę i miejsce stałych przedstawicielstw republik związkowych w Moskwie, jak również wpływ komisarzy (reprezentantów rządu ukraińskiego w Moskwie) na politykę sowieckiej Rosji wobec Ukrainy. Permanentne ignorowanie przez rząd w Moskwie potrzeb i oczekiwań Ukrainy, skłoniło kierownictwo partii i rząd Ukraińskiej SRR do poszukiwania ochrony jej interesów gospodarczych na poziomie instytucjonalnym. Wraz z utworzeniem ZSRR zmienił się status prawny republik wchodzących w skład tego państwa. Stosunki między republikami straciły charakter międzypaństwowy. W miejsce dotychczas funkcjonujących, utworzono nowe przedstawicielstwa, które miały zapewnić utrzymywanie stałych powiązań między rządem RFSRR a rządami republik związkowych. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.04
Authors:Vitalii Telvak, Viktoria Telvak, Bohdan Yanyshyn Pages: 103 - 125 Abstract: Artykuł poświęcony jest recepcji twórczości Mychajły Hruszewskiego w niemieckiej nauce i publicystyce w pierwszym trzydziestoleciu XX w., w latach I wojny światowej i w okresie międzywojennym. Autorzy podkreślają, że niemieccy komentatorzy na ogół rzetelnie odnosili się do dorobku i działalności ukraińskiego historyka. Pomimo sceptycznego nastawienia M. Hruszewskiego do antynormanizmu, uważnie śledzili pojawianie się jego głównych prac naukowych. W recepcji twórczości ukraińskiego historyka motywacja akademicka zdecydowanie dominowała nad polityczną, chociaż ta ostatnia pośrednio pojawiała się w wielu poświęconych mu wypowiedziach. Autorzy udowodnili żywą obecność myśli Hruszewskiego w niemieckim dyskursie slawistycznym omawianego okresu. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.05
Authors:Ariel Orzełek Pages: 127 - 166 Abstract: Artykuł przedstawia dzieje tygodnika katolickiego „Ład” oraz skupionych wokół niego środowisk chadeckich w latach 1988–1993. Prezentuje główne spory ideowe chadeków w dobie transformacji ustrojowej, przeobrażenia organizacyjne oraz ich stosunek do wydarzeń na scenie politycznej. Celem artykułu jest też wskazanie przyczyn klęski tradycyjnych partii chadeckich, które nie potrafiły utrzymać się na scenie politycznej, podobnie jak tygodnik „Ład”. Tekst dowodzi, że wynikało to zarówno z przyczyn obiektywnych, uniemożliwiających uzyskanie silnej pozycji przez partie odwołujące się do tradycji międzywojennych, ale i z powodu rozbicia ruchu chadeckiego i polskiej prawicy w ogóle oraz negatywnego odbioru społecznego rządów solidarnościowych. „Ład” i chadecy proponowali interesujące rozwiązania ustrojowe i gospodarcze, jednakże nie potrafili zająć wyraźnego stanowiska w konflikcie politycznym. Wiele ich koncepcji nie budziło zainteresowania opinii publicznej, te zaś, które miały potencjał na stanie się głośnymi, były „przechwytywane” przez inne partie. Pismo i jego środowisko pozostało zatem interesującym elementem historii polskiej myśli politycznej, jednak wobec zdeterminowania polskiej sceny politycznej przez inne kwestie nie zdołały przebić się ze swym umiarkowanym programem. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.06
Authors:Zbigniew Anusik Pages: 169 - 208 Abstract: Krystyna Uhrowiecka h. Suchekomnaty była przedstawicielką znanej rodziny pochodzenia ruskiego osiadłej w ziemi chełmskiej. Na podstawie przebadanych źródeł można było pokusić się nie tylko o przedstawienie zarysu jej biografii, lecz także o opracowanie w zasadzie nieznanej heraldykom genealogii rodziny Uhrowieckich w XVI i pierwszej połowie XVII w. Autorowi udało się zidentyfikować rodziców, dziadów i pradziadów bohaterki studium. W artykule przedstawiono krótkie biogramy przodków i krewnych z linii męskiej Krystyny Uhrowieckiej. Jej samej poświęcono drugą część opracowania. Córka starosty chełmskiego Mikołaja, Krystyna dwukrotnie wychodziła za mąż. Po raz pierwszy za podkomorzego mielnickiego Kaspra Dembińskiego, po raz drugi zaś za Zbigniewa Sienieńskiego, kasztelana lubelskiego. Z pierwszym mężem miała córkę Franciszkę Katarzynę. Drugiemu urodziła sześcioro dzieci: synów Mikołaja, Stanisława, Zbigniewa i Tomasza oraz córki Annę i Eufrozynę. Kasztelanowa lubelska okazała się osobą bardzo zaradną i zapobiegliwą. Udało się jej zgromadzić dość znaczny majątek, który przekazała dzieciom. W dniu 2 czerwca 1639 r. sporządziła bardzo ciekawy testament, którego krytyczna edycja została załączona do prezentowanego tu tekstu. Zmarła zapewne wkrótce po podyktowaniu swojej ostatniej woli, a więc jeszcze w 1639 r. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.07
Authors:Jan Rokita Pages: 209 - 229 Abstract: Autor szczegółowo opisuje dwa przykłady dzieł sztuki medalierskiej i graficznej mających związek z tytułowymi medalami. Jak wykazuje, podstawowym celem przekazu propagandowego przedstawionego w artykule medalu było uzasadnienie praw Fryderyka Augusta Wettyna do tronu polskiego jako zwycięzcy elekcji z 5 października 1733 r. Autor zauważa, że dzieła sztuki, które należy zakwalifikować jako wzorce inspiracji dla Heinricha Paula Groskurta, autora medalu z 1734 r., są proweniencji francuskiej. Świadczy to niezbicie o tym, że dysponent akceptował fakt, iż medalier podczas pracy inspirował się wzorcami znad Sekwany. Pozostaje więc otwarte pytanie, jakimi celami kierował się nowy polski władca, godząc się na utrwalanie własnego aktu sakry królewskiej w nawiązaniu do podobnych uroczystości odbywających się we Francji. Jednocześnie analizując rewers medalu, autor zwraca uwagę na dwie inskrypcje rewersu: w otoku i w odcinku w dolnej części, stanowiące komentarz do sceny koronacji Fryderyka Augusta Wettyna. Autor twierdzi, że tak wyraźne odwołanie się w ich treści do zwycięstwa elekcyjnego z 5 października 1733 r. staje się całkowicie zrozumiałe w kontekście rzeczywistych wydarzeń historycznych i zwycięstwa elekcyjnego Stanisława Leszczyńskiego 12 września 1733 r. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.08
Authors:Małgorzata Karkocha Pages: 231 - 261 Abstract: Rzymskokatolicka parafia w Nawarzycach (woj. świętokrzyskie, diecezja kielecka) ma średniowieczną metrykę (wzmiankowana po raz pierwszy w 1345 r.). Znajduje się tam murowany kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Anny, wybudowany w połowie XVII stulecia z fundacji opata jędrzejowskiego, Bernarda Łaszewskiego. Wystrój świątyni pochodzi w większości z około 1780 r. i utrzymany jest w stylu barokowo-rokokowym. Wnętrze skrywa kilka wysokiej klasy zabytków, takich jak kamienna chrzcielnica w formie misy, wsparta na grzbietach lwów, oraz drewniana ambona w kształcie łodzi, podtrzymywana przez cztery nagie syreny. Przedstawione do edycji źródło przechowywane jest w zbiorach kieleckiego Archiwum Diecezjalnego. Rękopis ten nie był dotychczas publikowany i wyzyskiwany przez historyków w szerszym zakresie. Jest on o tyle cenny, że zawiera wiele interesujących, nieznanych dotąd faktów na temat kościoła w Lubczy, zniszczonego przez kalwinów w okresie reformacji, jak również samej parafii – inkorporowanej do parafii nawarzyckiej w 1690 r. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.09
Authors:Jarosław Kita Pages: 297 - 307 Abstract: W dniu 23 lutego 2020 r. zmarł emerytowany profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ) doktor habilitowany Stefan Pytlas. Z pewnością należy zaliczyć go do nielicznego grona najwybitniejszych znawców dziejów Łodzi przemysłowej, a w szczególności łódzkiej burżuazji. Jego monografia poświęcona tej grupie społecznej w latach 1864–1914 weszła na stałe do kanonów polskiej historiografii. Zmarły Profesor był przez dwie kadencje Dziekanem Wydziału Filozoficzno- Historycznego UŁ i w ostatnich latach zatrudnienia w tej uczelni kierował Katedrą Historii Polski XIX w. Ponadto przez pół wieku związany był z działalnością Polskiego Towarzystwa Historycznego, w którym w latach 1997–2003 pełnił funkcję prezesa Oddziału Łódzkiego. Przez wiele lat zaangażowany był w prace redakcyjne „Rocznika Łódzkiego”, a w latach 1995–1997 był redaktorem naczelnym tego najstarszego łódzkiego czasopisma naukowego. PubDate: 2022-01-13 DOI: 10.18778/1644-857X.20.02.14
Open Access journal
[22 journals]
