Authors:Krzysztof Tomasz Witczak Pages: 27–4 - 27–4 Abstract: The article discusses two Russian terms for ‘Siberian jay’, кукша and ронжа, which seem to be foreign borrowings. The Siberian jay (Perisoreus infaustus L.) is a small bird belonging to the family Corvidae with a widespread distribution in the coniferous forests of Northern Eurasia. It can be suggested that the Russians borrowed both ornithonyms from Finno-Ugric tribes, who much earlier settled in Eastern Europe. The Russian noun кукша could be borrowed not only from the Permian language (cf. Zyrian kukša ‘Siberian jay’), but also from a Balto-Finnic language (e.g. Karelian kuukšo ‘id.’). There is no doubt that these Finno-Ugric nouns go back to Uralic *kokśi ‘Siberian jay (or spotted nutcracker)’, with close cognates in the Samoyed languages (cf. ProtoSamoyed *käsə̑rä ‘spotted nutcracker, Nucifraga caryocatactes L.’). The origin of Russ. ронжа. dial. роньжа f. ‘Siberian jay’ is less transparent. Most researchers assume a borrowing from a Baltic source. Ornithonyms recorded in the East Baltic languages (e.g. Lithuanian rą́šis, Latvian ruozis ‘spotted nutcracker, Nucifraga caryocatactes L.’ < *ranšis / *ranžis) display a different meaning, as well as an unusual variation of stops (voiceless consonant vs. voiced consonant), which could have developed under the influence of Finno-Ugric languages. Indeed, a close equivalent can be found in the Mari language (e.g. West Mari ronγə̑ž ‘spotted nutcracker’). The Balto-Finnic languages display a different variant *närši (metathesized to or from *ränši) in the sense of ‘jay’ as well as a noun *räšni denoting ‘woodpecker’. Presumably Russ. ронжа. dial. роньжа ‘Siberian jay’ represents a loanword borrowed from an extinct Finno-Ugric language, e.g. Meryanic, Muromian or Meshcherian. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.01
Authors:Daniel Dzienisiewicz Pages: 47–6 - 47–6 Abstract: The purpose of this article is to analyze speech acts of thanking used in Polish and Russian postcard messages. The paper addresses several aspects of speech acts of thanking: 1) their location in message structure, 2) their formal and pragmatic characteristics, 3) speech acts co-constituting thanking formulas, and 4) actions making speakers perform acts of thanking. The analysis leads to the conclusion that the form and/or content of speech acts of thanking might be determined by the national culture, the gender of interaction participants, the type of relationship between them and the medium by which they are sent. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.02
Authors:Piotr J. Michałowski Pages: 66–7 - 66–7 Abstract: The article discusses selected parameters of the terminological lexicon’s (TL) structure and their significance for the construction of terminological dictionaries and other terminographic products. The above parameters include TL as a component of the terminological macrosystem, the conceptual structure of TL, the lexical structure of TL, the onomasiological structure of TL, and the type of semantic grid. The conducted analysis allows one to conclude that the degree of the terminographic relevance of certain aspects of the TL structure is heterogeneous and varies depending on the type of dictionary and other factors. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.03
Authors:Anna Szczęsny Pages: 79–9 - 79–9 Abstract: This paper discusses the difficulties related to the transmission of Russian ecclesionyms in texts translated into Polish. The author focuses on terminological issues, considering the special place of ecclesionyms and their connection with hagionyms and heortonyms. The author also cites selected divisions of ecclesionyms based on their structural and semantic properties, which might help in the selection of the most appropriate translation techniques. The examples analyzed in the article present different solutions, primarily from the point of view of teaching translation. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.04
Authors:Magdalena Dąbrowska Pages: 97–1 - 97–1 Abstract: Artykuł zawiera omówienie aneksu VI do Rysu historycznego literatury rosyjskiej Nikołaja Grecza, wydanego w przekładzie i opracowaniu Samuela Bogumiła Lindego (Warszawa, 1823). Aneks obejmuje artykuł Piotra Wiaziemskiego O Dierżawinie, napisany po śmierci poety w 1816 roku. Wiaziemski wysoko ocenia dzieła literackie Dierżawina i porównuje go z Michaiłem Łomonosowem, Wasilijem Pietrowem oraz Horacym. Tekst artykułu został opublikowany w Naukowej księdze literatury rosyjskiej Grecza (Sankt-Petersburg, t. 1, 1819). Zawiera opis miejsca pracy Wiazemskiego w strukturze polskiego wydania Rysu historycznego literatury rosyjskiej (przypisy, rozdziały o Dierżawinie, Łomonosowie i Pietrowie). Kontekst interpretacyjny stanowi korespondencja Lindego z Wasilijem Anastasewiczem oraz Nikołaja Karamzina z Iwanem Dmitrijewem. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.05
Authors:Мария Михновец Pages: 107– - 107– Abstract: Статья посвящена изучению образов провинции, колоний, пограничных территорий в геополитической картине мира Достоевского. Исследование выполнено в рамках историко-литературного подхода с привлечением методов геополитических исследований. В статье показано, что образ провинции является собственно художественным образом, вписанным в традиции провинциального текста русской культуры; тогда как образы колоний, пограничных территорий, окраин являются художественными образами с сильной геополитической составляющей: в центре внимания Достоевского оказывается проблема этнокультурной и национальной самобытности этих земель. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.06
Authors:Инесса Морозова Pages: 121– - 121– Abstract: В статье представлен анализ экзистенциальных мотивов художественного творчества К.Н. Леонтьева, в котором нашла отражение трансформация экзистенциальных интенций, представленных в мировоззренческом синтезе писателя, с учетом эволюции его мышления, противоречивой и неординарной личности Леонтьева, подтверждающий его принадлежность к русскому предэкзистенциализму. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.07
Authors:Grzegorz Ojcewicz Pages: 132– - 132– Abstract: Autor ilustruje tezę, w myśl której dwa wyznania Gieorgija Efrona o sobie, zawarte w jego dziennikach z 1941 roku, odsłaniają wiecznie żywe rany w psychice młodego chłopaka. Źródeł traum psychicznych i trwałych zmian w osobowości nastolatka należy upatrywać w jego trudnej przeszłości – czasach, gdy przez czternaście lat mieszkał we Francji, oraz pięciu latach funkcjonowania w sowieckiej rzeczywistości totalitarnego państwa. Mur dogłębnie analizuje przyczyny rozpadu więzi rodzinnych i następstwa błędnej decyzji życiowej podjętej przez Marinę Cwietajewą, jaką był przyjazd do ZSRR. Ta egzystencjalna pułapka, w której znalazła się zarówno sama poetka, jak i jej ukochany syn, miała tragiczne konsekwencje przede wszystkim w postaci tragicznej śmierci Cwietajewej w Jełabudze i w rozpoczęciu sierocego losu Mura. Autor uważa, że żadnej z dwóch wielkich ran egzystencjalnych nie udało się zagoić Gieorgijowi Efronowi do końca swego krótkiego życia. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.08
Authors:Siarhei Padsasonny Pages: 151– - 151– Abstract: Феномен молчания проанализирован как литературный мотив в повести Кроткая Ф.М. Достоевского. Молчание выступает в тексте писателя смысловым средством построения художественной реальности. В материале учтено христианское наполнение понятия молчания и несовпадения с ним. Прослежены амбивалентные характеристики образов. Обращено внимание на пересечение с богословским понятием исихазма. Произведен описательный, сравнительный, смысловой анализ произведения на основе семантических особенностей мотива молчания. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.09
Authors:Иван Смирнов Pages: 165– - 165– Abstract: In the article the author examines the creative activity of I. Bunin, a Russian literature classic, from the point of view of mediation. Contrary to a popular belief that the writer focuses only on two main themes of love and death, the author questions the categorical judgments and argues that the artist’s literary principles of opposing revolutionary bloodshed should be considered as the forerunners of mediation. The writer’s thoughts, reflected in his diaries of poetry and prose, are permeated with the desire to prevent the destruction of the state, to find a compromise, and to preserve Russian culture, the purity of the language and Russia. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.10
Authors:Filip Świerczyński Pages: 175– - 175– Abstract: Artykuł stanowi rozwinięcie i dopełnienie badań zaprezentowanych w pracy Ściany labiryntu. Systemy narracyjne Franza Kafki i Nikołaja Gogola (Świerczyński 2020: 132– 145). Jego głównym celem jest zarówno przedstawienie i analiza gogolowskich inspiracji Franza Kafki (1883–1924), przede wszystkim na płaszczyźnie poetyki, jak i ugruntowanie świadomości owych wpływów, w granicach polskiego literaturoznawstwa, dotychczas raczej w nim niedostrzeganych. Punkt wyjścia stanowi analiza pojęcia absurdu w recepcji współczesnych badaczy ze szczególnym uwzględnieniem jego rozumienia przedłożonego przez Alberta Camusa (1913–1960). Autor prezentuje poszczególne filary konstrukcyjne stanowiące o absurdzie obecnym w diegezie utworów Kafki i Gogola (1809–1852), ogniskując swoją uwagę na jej dialektyczności, wszechobecności przemiany czy inherentnej niepewności stanowiącej rdzeń „metafizycznego horroru”, w jakim zmuszeni są funkcjonować Kafkowscy i Gogolowscy bohaterowie. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.11
Authors:Максим Федоров Pages: 205– - 205– Abstract: The article deals with one of the most complex and controversial events in the Soviet Polish relations – the military campaign of 1920. It was reflected in the works of a proletarian poet Demyan Bedny. Since he was close to power during the Civil War and closely communicated with Lenin, Demyan Bedny perceived himself as a chronicler of the events taking place, and his voice expressed the official position of the young Soviet state. The works of the proletarian poet make it possible to understand how the official ideology was formed through literature (combining the real and fictional). PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.12
Authors:Grzegorz Ojcewicz Pages: 217– - 217– Abstract: Autor stara się naświetlić zagadkę tajemniczego zniknięcia i śmierci czerwonoarmisty Gieorgija Efrona, do jakich doszło po bitwie z Niemcami na froncie białoruskim 7 lipca 1944 roku. Według oficjalnej wersji szeregowy Efron został ranny w boju pod wsią Drujką i skierowany do 183. batalionu medyczno-sanitarnego. W ewidencji batalionu Efron jednak nie figuruje wśród osób zmarłych, a do żadnego pułku nigdy nie powrócił. Co się zatem stało lub mogło stać z czerwonoarmistą w świetle znanej literatury i tego, co znajduje się poza materiałem pisanym' PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.13
Authors:Светлана Доронина Pages: 253– - 253– Abstract: Автор статьи предпринимает попытку выявить исторические формы представлений о детстве в западноевропейской культуре. Автор устанавливает генетическую связь концепций детства, а также механизм их трансформации в истории и культуре. Цель исследования связана с попытками обосновать связь между историческими формами представлений о детстве, на основе которых формируются образовательные и воспитательные практики, и парадигматическими воображениями о мире, природе человеческой субъективности. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.14
Authors:Валерий Максимович Pages: 267– - 267– Abstract: В статье исследуются причины и факторы, влияющие на степень трансформации культуры в условиях транзитивного общества. Утверждается, что социокультурная трансформация оказывается усложнением общества и развитием новых форм, в которых особенным образом преломляются происходящие качественные преобразования в культурообразующих структурах общества. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.15
Authors:Виктор Одиноченко Pages: 280– - 280– Abstract: В статье представлен анализ восприятия В. Соловьевым философских и религиозных взглядов Ф. Ницше, осмысления идеи смерти Бога в аксиологическом и онтологическом аспектах, с учетом эволюции мышления противоречивой и неординарной личности немецкого философа. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.16
Authors:Михаил Шатерник Pages: 287– - 287– Abstract: В статье осуществлен обзор философских представлений о дискурсе, которые сложились в его русскоязычных исследованиях последних лет. Посредством выделения методологических и предметных особенностей русскоязычной программы исследования дискурса, а также анализа применения дискурсного подхода в культурологических исследованиях, становится возможным понять специфику данного подхода и наметить его перспективность как метода социально-гуманитарных исследований. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.17
Authors:Ewa Mostowicz-Kapciak Pages: 297– - 297– Abstract: W artykule przeprowadzono analizę formalną albumu Królestwo Polskie, wydanego w serii Malownicza Rosja przez Towarzystwo Maurycego Wolffa. Kompleksowej analizie poddano motywy zdobnicze, kształt czcionek, stylistykę grafiki, dekoracji dzieła i fotografii. Wskazano źródła rycin i zdjęć. Uzasadniono, że na kształt strony edytorskiej dzieła miały wpływ zmiany w sztuce i w przemyśle XIX wieku, które sprawiły, że stało się ono pod względem formalnym dziełem różnorodnym, łączącym elementy minionych epok z oznakami postępu technologicznego. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.18
Authors:Magdalena Dąbrowska Pages: 331 - 338 Abstract: Artykuł zawiera omówienie książki Itala Calvina Po co czytać klasyków, wydanej w przekładzie polskim Anny Wasilewskiej w 2020 roku (PIW, 335 ss.). Italo Calvino (1923‒1985) to włoski publicysta i autor opowiadań oraz powieści. Książka Calvina składa się z eseju Po co czytać klasyków (definicje dzieł klasycznych i zasady ich czytania ‒ 14 punktów) i 35 esejów o pisarzach i dziełach literackich (Odyseja Homera, Robinson Crusoe D. Defoe, dzieła H. Balzaca, G. Flauberta, L. Tołstoja, B. Pasternaka, E. Hemingwaya, J.L. Borgesa i in.). Eseje pochodzą z lat 1954‒1985. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.19
Authors:Magdalena Dąbrowska Pages: 339– - 339– Abstract: Artykuł zawiera omówienie książki Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia, wydanej w przekładzie polskim Tomasza Bieronia w 2020 roku (Międzynarodowe Centrum Nauki, seria „Biblioteka Europy Środka” 646 ss.). Larry Wolff (ur. 1957) to amerykański historyk (Uniwersytet w Nowym Jorku). Wynalezienie Europy Wschodniej... jest pierwszym polskim wydaniem książki Wolffa. Jest to książka z zakresu historii idei. Przedstawia projekt intelektualny „Europa Wschodnia” stworzony w Europie Zachodniej w Oświeceniu. Europa Wschodnia zaprezentowana została jako biedna i zacofana. Główne miejsce zajmują opisy relacji podróżników. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.20
Authors:Tadeusz Sucharski Pages: 347– - 347– Abstract: Artykuł jest zapisem refleksji wywołanych lekturą książki Grzegorza Ojcewicza Wstęp do filologii śledczej. Wybór tekstów a lat 2008–2020. Szczególną uwagę zwracam w nim na zaproponowaną i zrealizowaną w kolejnych fragmentach monografii pionierską metodę badań Ojcewicza, polegającą na połączeniu w refleksji naukowej kompetencji filologa, historyka literatury i tekstologa z profesjonalizmem i aparatem śledczego. Mistrzowskie wykorzystanie nowej metody badawczej pozwoliło Autorowi wyjaśnić (lub zbliżyć się do wyjaśnienia) owiane tajemnicą historie życia, śmierci „wyklętych” pisarzy rosyjskich, ale także postaci historycznych. Wyjątkowe znaczenie w historii literatury zyskuje z pewnością rozdział poświęcony losom Mariny Cwietajewej, szczególnie ostatnim tygodniom jej życia. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.21
Authors:Tetyana Kosmeda, Halyna Bilovus Pages: 390– - 390– Abstract: Publikowany tekst zawiera osobiste wspomnienie o zmarłym w 2020 roku profesorze Michaile Aleksiejence, znanym slawiście. Profesor Aleksiejenko był autorem prac z zakresu językoznawstwa wschodniosłowiańskiego – frazeologii, przekładu, leksykografii i dydaktyki języka rosyjskiego oraz ukraińskiego. W swej naukowej karierze był związany z wieloma uniwersytetami, m.in. Uniwersytetem Lwowskim, Uniwersytetem w Lipsku, Uniwersytetem w Greiswaldzie, Uniwersytetem Szczecińskim oraz Uniwersytetem Gdańskim. Do tekstu dołączona jest lista ważniejszych prac prof. M. Aleksiejenki. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.24
Authors:Volodymyr Dubichynskyi, Magdalena Dąbrowska Pages: 401– - 401– Abstract: The paper is a report from the scientific conference on modern lexicology and lexicography LEX-2021 (University of Warsaw. Institute of Russian Studies. Warsaw, online, 20–21 May 2021). The first edition of the conference was held in 1993 in Alushta– Kharkiv (Ukraine). The Warsaw conference was attended by 80 participants from: Austria, Belarus, Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, France, Canada, Poland, Russia, USA and Ukraine. The attendees became acquainted with new dictionaries. Also, the problems of methodology and didactics. PubDate: 2021-12-31 DOI: 10.26881/srg.2021.8.25
Open Access journal
[20 journals]
