Authors:Joanna Ginter Pages: 7 - 20 Abstract: W artykule przedstawiono problemy poprawnościowe z zakresu słownictwa religijnego, jakie zgłaszają redaktorzy i korektorzy będący członkami samopomocowej grupy na Facebooku. Na podstawie tych pytań (wyrażonych w formie postów) i odpowiedzi na nie (komentarzy) wyciągnięto wnioski dotyczące znajomości norm językowych i ich źródeł wśród redaktorów, sposobów radzenia sobie z trudnościami językowymi oraz stosunku redaktorów do języka religijnego i leksyki religijnej. PubDate: 2021-10-30 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.01 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Beata Udzik Pages: 21 - 30 Abstract: Tematem artykułu jest analiza materiału badawczego pochodzącego z uczniowskich rozprawek. Autorka rozważa sposób ujawniania się instrumentalnego i formacyjnego charakteru edukacji polonistycznej w wypowiedziach pisemnych uczniów. Analizuje leksykę wykorzystaną we wstępach wypracowań, zwłaszcza słowa kluczowe zadania. Podejmuje próbę odtworzenia językowej konceptualizacji problemu, który rozważali uczniowie na maturze próbnej z języka polskiego na poziomie podstawowym w 2021 r.: wpływ dokonywanych przez człowieka wyborów na jego życie. PubDate: 2021-10-30 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.02 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Izabela Kępka Pages: 31 - 44 Abstract: Celem artykułu jest ukazanie językowej kreacji Boga oraz stosunku człowieka do Najwyższego w poezji trzech nauczycielek-poetek mieszkających i pracujących na Pomorzu: Małgorzaty Borzeszkowskiej, Hanny Glok-Lejk i Anny Halasz. W tekście wykorzystano fragmenty 25 utworów, które pokazują analizowane konceptualizacje. Językowa kreacja Boga i relacji człowiek – Bóg w utworach nauczycielek-poetek z Pomorza wykorzystuje prosty język i słownictwo potoczne. Zastosowanie takiego języka podkreśla bliskość człowieka i Boga, ale pokazuje też słabą wiarę człowieka. Bóg ukazany jest jako zawsze obecny w życiu człowieka ze swoją miłością i troską. Człowiek wątpiący nie dostrzega tej obecności, człowiek kroczący drogą wyznaczoną przez Pana realizuje powołanie codzienną pracą, dążąc do Boga aż do ostatecznego zjednoczenia z Najwyższym. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.03 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Lucyna Warda-Radys Pages: 45 - 58 Abstract: Materiał wybrany do artykułu pochodzi z 11 pisanych przez kobiety tekstów o charakterze autobiograficznym. Autorki tych wspomnień należały do różnych warstw społecznych (arystokracji, szlachty, mieszczaństwa, inteligencji), miały różne wykształcenie i z różną sprawnością posługiwały się językiem polskim (były wśród nich literatki). W artykule poddano analizie te fragmenty pamiętników, w których nomen sacrum pojawia się w związku z szeroko rozumianymi przeżyciami religijnymi – w funkcji inicjowania krótkiej modlitwy lub tylko modlitewnego westchnienia. Zwrócono uwagę na sytuację komunikacyjną, przyjrzano się strukturze i funkcjom tych modlitewnych fragmentów. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.04 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Krystyna Krawiec-Złotkowska Pages: 59 - 75 Abstract: W artykule omówiono motyw torcular Christi występujący w poezji barokowej. Mistyczna tłocznia ma proweniencję starotestamentową, a w tradycji chrześcijańskiej łączy się z Viae Dolorosae. W poezji religijnej XVII w. ujawnia się w porównaniu krwi Chrystusa do soku wyciśniętego w prasie z owocu winorośli i jest wykorzystywana w kreowaniu barokowego obrazu makabrycznej Męki Chrystusa. Obecność i symbolika tego motywu została przedstawiona na podstawie wybranych tekstów A. Rożniatowskiego, W. Potockiego, J.A. Morsztyna, W. Kochowskiego, W. Bartoszewskiego, K. Bolesławiusza, A. Wieszczyckiego i K. Miaskowskiego. Zwrócono też uwagę na motywy dolorystyczne – integralnie związane z Pasją – i na ich paralelną relację z męką Matki Bożej: udręczeniu Jezusa towarzyszą duchowe męczarnie Maryi. Ustalono, że kontemplacja zmaltretowanego i krwią zbroczonego ciała Zbawiciela i dramatu Jego Matki dostarcza sensualnych wrażeń, które przez wiarę umożliwiają przekroczenie granic zmysłowej percepcji i „przebóstwienie” ludzkiej zmysłowości oraz edukują człowieka baroku. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.05 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Aleksandra Matyjasik Pages: 76 - 85 Abstract: W niniejszym artykule autorka dokonuje analizy zjawiska synkretyzmu religijnego występującego w powieści Dziurdziowie Elizy Orzeszkowej. Przedmiotem jej rozważań są zatem relacje zachodzące między reliktami dawnych wierzeń słowiańskich a religią chrześcijańską na terenie XIX-wiecznej wsi białoruskiej. Owo zagadnienie autorka omawia, opierając się na wybranych przykładach zaczerpniętych z literatury podmiotu, stanowiących podstawę do scharakteryzowania sfery obyczajowo-obrzędowej ludności wiejskiej. Na podstawie zebranych materiałów autorka wysuwa kolejno wnioski na temat istoty ludowego światopoglądu, nierozerwalnie związanego z kwestią szeroko pojmowanej religijności ludowej. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.06 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Dorota Kielak Pages: 86 - 95 Abstract: W artykule podjęta została problematyka biblijnych inspiracji w literaturze zaangażowanej społecznie. Interpretacji poddano nowelę Wandy Daleckiej Nowy Abraham, w której odniesienia do Księgi Rodzaju stały się punktem wyjścia dla refleksji na temat aksjologii życia społecznego na przełomie XIX i XX w. Pokazana została logika implementacji biblijnej fabuły w noweli, której bohaterowie utożsamiają się z postaciami ze Starego Testamentu – po to, by skonfrontować się z ich doświadczeniami i obnażyć niedostatki społeczne swoich czasów. Opowieść o Abrahamie i Izaaku tworzy kontrapunkt dla losów bohaterów noweli Daleckiej, przez co autorka dramatyzuje ich przeżycia, formułując jednocześnie myśl o braku wartości chrześcijańskich w życiu społecznym pierwszych lat XX w. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.07 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Marek Kurkiewicz Pages: 96 - 110 Abstract: Artykuł przynosi omówienie sposobu funkcjonowania motywu słońca w poezji Krystyny Saryusz-Zaleskiej (1874–1945). Na gruncie twórczości poetyckiej młodopolskiej autorki nie mamy do czynienia ani z prostym utożsamieniem słońca z Boską potęgą, ani ze stałym przyporządkowaniem go którejś z Boskich postaci (Bóg, Chrystus, Maryja). Nie każde przywołanie słońca wiąże się z liryczną emanacją boskości; nie zawsze kiedy poetka wykorzystuje akcenty słoneczne, kontekst metafizyczny jest wyłączny lub choćby dominujący. Wiele jest bowiem w poezji Saryusz-Zaleskiej przykładów solarnego uniwersalizmu, kiedy słońce staje się symbolem życia, kiedy współtworzy efektowne pejzaże (morskie, górskie), kiedy pozwala w odpowiednim świetle pokazać piękno krajobrazu Włoch czy Dalmacji. Równocześnie jednak nie można mówić o trwałej sekularyzacji tego motywu, mimo wszystko bowiem wątki religijne bardzo często łączą się ze słońcem. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.08 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Tadeusz Linkner Pages: 111 - 124 Abstract: To kolejny rozdział pracy o św. Wojciechu w naszej literaturze. Tym razem mamy tu o dramatach S. Kuczyńskiego Miłość zwycięża i M. Kulikowskiej Król Bolesław Chrobry. W obu mówi się o dawnych wierzeniach, z którymi zmaga się św. Wojciech, ale najwięcej jest na ten temat w pierwszym utworze, artystycznie jednak słabszym od dramatu Kulikowskiej. U niej św. Wojciecha interesuje nie tyle zmaganie nowej wiary ze starą, ile sytuacja umierającego króla. Wszak śmierć i miłość interesowały Młodą Polskę – a Kulikowska była właśnie jej poetką. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.09 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Maria Jolanta Olszewska Pages: 125 - 139 Abstract: Niespodzianka (1928) Karola Huberta Rostworowskiego, będąca pierwszą częścią trylogii dramatycznej, została uznana przez krytyków za najważniejszą sztukę XX-lecia międzywojennego. Rostworowskiego, jako dramaturga o światopoglądzie chrześcijańskim, interesowała przede wszystkim obecność zła w ludzkiej duszy. Niespodzianka wpisuje się w znaną ze wcześniejszych sztuk pisarza historię ludzi słabych i nikczemnych, którzy nie potrafi ą wznieść się na wyższy poziom rozwoju duchowego i poddać działaniu Łaski. Rodzi to konflikt pomiędzy grzechem a ładem moralnym. Niespodzianka jest tragedią Matki, która z miłości macierzyńskiej popełniła straszną zbrodnię. Przez pomyłkę zabiła przybysza, w którym nie rozpoznała własnego syna, po to by uratować drugiego i zapewnić mu lepszy byt. Wstrząs moralny rodzi w niej sumienie. Ostatecznie wygrywa dobro zakorzenione w ludzkiej duszy. Sztukę przepaja ironia tragiczna. Jednocześnie Niespodzianka daje się odczytać jako opowiedziana na nowo historia mitycznych Niobe i Medei, aby dać głos milczącym kobietom będącym ofiarami źle rozumianego patriarchatu. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.10 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Hanna Ratuszna Pages: 140 - 155 Abstract: Artykuł prezentuje różnorodność bajek Józefa Jankowskiego, który nadaje temu gatunkowi nowoczesne znaczenie. Bajki są bowiem opowieściami o marzeniu, nieskończoności, porządkują chaos świata, interpretują trudną rzeczywistość. Analiza i interpretacja utworów pozwala zadać pytanie o definicję nowoczesności. Jankowski pojmował ją jako istotny element dyskursu estetycznego. Nowoczesność była dla modernistów ważnym wyzwaniem. Postrzegali ją oni jako podstawę światopoglądu, którego etapy rozwoju wyznaczała zaś sztuka. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.11 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Stefan Radziszewski Pages: 156 - 170 Abstract: Królestwo Emmanuela Carrère’a to powieściowa historia pisarza dotkniętego łaską wiary, opowiedziana przez pisarza dotkniętego łaską niewiary, odczuwającego wewnętrzny imperatyw odbycia publicznej spowiedzi. Problematykę antropologii Królestwa Carrère’a można odczytać w kontekście Alegorii przyjemności i cierpienia Leonarda da Vinci, jednak francuski celebryta proponuje własny rodzaj alegorii – nazwijmy ją Vinci à rebours – w której świętość staje się cierpieniem, a powrót do grzechu to przyjemnie odzyskana wolność. Opisując tajemnicę człowieka, autor Królestwa buduje własne antykrólestwo; hedonizm i nihilizm są w nim bowiem silniejsze od tęsknoty za głębokim życiem duchowym. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.12 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Agnieszka Rypel Pages: 171 - 187 Abstract: Problem przedstawiony w artykule dotyczy sytuacji współczesnej polskiej emigracji żyjącej przede wszystkim w Wielkiej Brytanii. Tekst koncentruje się głównie na trudnym procesie odkrywania i kształtowania własnej tożsamości narodowej oraz indywidualnych więzi z Polską i krajem osiedlenia. Punktem wyjścia rozważań jest opowiadanie Marii Dąbrowskiej Marcin Kozera z 1927 r. Kryzys tożsamości głównego bohatera tej opowieści konfrontowany jest ze strategiami budowania własnej tożsamości przez współczesnych młodych emigrantów. Żyją oni zazwyczaj w kulturze trzeciego miejsca, czyli pomiędzy kulturą kraju pochodzenia a kulturą kraju goszczącego. Z tego powodu emigranci mają prawo do indywidualnego, różnorodnego rozumienia i poczucia polskości. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.13 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Karolina Zioło-Pużuk Pages: 188 - 198 Abstract: Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących potrzeb szkoleniowych w zakresie nauczania języka polskiego jako obcego prowadzonych w grupie księży doktorantów z krajów Afryki studiujących na Wydziale Teologicznym UKSW w Warszawie. Przeprowadzone badanie potrzeb stało się podstawą do zaprojektowania skryptu do nauki języka polskiego jako obcego dla osób duchownych zatytułowanego Szczęść Boże!, którego pierwsza część ukazała się w 2021 r. Artykuł przedstawia, jak otrzymane wyniki badania potrzeb wpłynęły na konstrukcję podręcznika oraz programu nauczania. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.14 Issue No:Vol. 16 (2021)
Authors:Leszek Teusz Pages: 199 - 215 Abstract: Przedmiotem artykułu jest ukazanie obecności etosu rycerskiego w XVI-wiecznych kazaniach na pogrzeby królów Polski: Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. Prezentacja oraz analiza fragmentów mów pogrzebowych ks. Marcina Białobrzeskiego i ks. Hieronima Powodowskiego z jednej strony ukazuje żywotność idei związanych z obrazem i cechami rycerza, z drugiej – dokumentuje aktualizowaną w XVI w. strategię konstruowania topiki pochwalnej zmarłego władcy w jej powiązaniu z tradycją starożytnej retoryki oraz z wymogami kompozycyjnymi antycznej oracji pogrzebowej. Kontekstem dla prowadzonych rozważań jest usytuowanie rycerskich wartości w perspektywie przekształcania się rycerstwa w stan szlachecki oraz dokonującej się ich transformacji w sarmackiej kulturze i sarmackiej wizji świata oraz „barokowej idei wojny”. PubDate: 2021-10-23 DOI: 10.26881/jsr.2021.16.15 Issue No:Vol. 16 (2021)
Open Access journal
[20 journals]
