Authors:Martina Ježová Pages: 509 - 529 Abstract: The paper focuses on Latin influence on the properties of the Old and Middle Czech lexical items zajisté and pak. According to the previous diachronic syntactic studies, these expressions were able to copy the word order of some Latin particles and extract constituents of nominal phrase in Old Czech, i. e. follow the typically Latin word order pattern (see Navrátilová 2017, 2018). The aim is to introduce their functions and the developement of their word order in Old and Middle Czech in comparison with the properties of their Latin equivalents. The analysis is based on the data excerpted from the corpora of Old and Middle Czech texts (Staročeská textová banka, Středněčeská textová banka) and from biblical text of the Gospel of Luke in four translations representing various stages of older Czech (Olomouc Bible, Miller’s Bible, Melantrich’s Bible, St. Wenceslas Bible) and in their Latin pretext (Vulgate). PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.1 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Eliška Králová Pages: 530 - 540 Abstract: The paper considers the role of word-forming components from classical languages – especially prefixes and prefixoids – in the system of national languages. What effect does advancing globalization and internationalization have on the vocabulary' In addition to a linguistic view of the issue, the paper aims to map the didactic approaches dealing with components from classical languages. Globally, their knowledge is considered one of the useful tools to improve literacy and second language acquisition. With advancing globalization and the need to communicate at international level not only in scientific terminology, the question remains how Latin and Greek morphemes are or should be integrated into language teaching at different levels of the education system and how to enhance pupils’ use of knowledge in vocabulary development and comprehension of academic and other texts in mother tongue and foreign language. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.2 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Jaroslav David, Michal Místecký Pages: 541 - 554 Abstract: The goal of the study is to seek for mechanisms that determine creation of female forms of foreign surnames in Czech in the material from the Czech National Corpus SYN, version 9. To this end, we investigate the corpus frequencies of the names of European female presidents and prime ministers who were active in the 2010–2019 timespan, and of the names of actresses who received the Academy Award for Best Actress (the Oscar) in the same period. On the grounds of statistical testing, the paper finds out if profession, age, or declension of the first name play a role in whether surname feminization takes place. Besides the results, the research hints at the fact that there are many factors at play, for example, name length, spelling difficulties, or the mechanism of “syntactic attraction”. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.3 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Joanna Korbut Pages: 555 - 574 Abstract: W niniejszym artykule skoncentrowano się na zjawisku komunikacji w czasie pandemii, szczególnie zaś na procesie tworzenia nowych słów. Materiał wyekscerpowany został z następujących źródeł: prasa, telewizja, fora internetowe, internetowy słownik Čeština 2.0. oraz baza danych Neomat. Wśród zgromadzonych przykładów zanotowano zarówno formacje hybrydalne, neologizmy powstałe w wyniku blendingu czy neosemantyzmy, punktem wyjścia wielu ww. jednostek jest metaforyczne pojmowanie otaczającej nas rzeczywistości oraz niewątpliwe poczucie humoru Czechów. Najczęściej spotykanymi złożeniami są rzeczowniki z cząstkami korona- (koro-), covid- oraz zoom-. Nie sposób orzec, jaki będzie status analizowanych jednostek w języku czeskim, czy zagoszczą one w nim na stałe, czy będą tylko okazjonalizmami, które wkrótce znikną. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.4 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Andrzej Charciarek Pages: 575 - 597 Abstract: Artykuł stanowi analizę napisów publicznych postrzeganych jako swoiste miniteksty. Funkcjonują one w przestrzeni publicznej, są w dużym stopniu sformalizowane, szablonowe, utrwalone i rozpoznawalne społecznie. Zaprezentowana analiza pragmatyczna i stylistyczna objęła elementy językowe napisów. Poszczególne napisy publiczne zostały potraktowane jako akty mowy według typu dyrektywności, tj. zakazy, nakazy, prośby, ostrzeżenia i pozwolenia.Materiał poddany analizie został zebrany w przestrzeni publicznej Pragi – pochodzi z tabliczek, wywieszek, kartek, nalepek czy przycisków umieszczonych na drzwiach, oknach, bramach, słupach, wiatach, ścianach budynków itp. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.5 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Grażyna Balowska Pages: 598 - 618 Abstract: Artykuł prezentuje próbę odtworzenia fragmentu językowo-kulturowego obrazu dziecka, jaki został uchwycony w czeskich dowcipach językowych. Teksty te utrwalają obraz dziecka przede wszystkim w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym i nastoletnim. Zarejestrowane były także pojedyncze przykłady odniesienia do najwcześniejszego okresu życia dziecka – wieku niemowlęcego. Referat prezentuje funkcjonowanie dziecka w trzech typach przestrzeni społecznej: rodzinnej, edukacyjnej i rówieśniczej. Autorka dochodzi do wniosku, że dziecko w dowcipach postrzegane jest oczami dorosłego i w związku z tym podkreślane są z jednej strony takie jego cechy, które stanowią pewien brak w stosunku do dorosłości: mała wiedza o świecie, naiwność, bezradność, niedojrzałość, z drugiej zaś strony takie zachowania, jak lenistwo, wagarowanie, zachowania antyspołeczne. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.6 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Jitka Bieleń Pages: 619 - 630 Abstract: Příspěvek je věnován jazykovému ztvárnění obrazu cesty v české a polské frazeologii. Představuje vybrané pohledy na metaforu cesty od historie do současnosti. V obou jazycích jsou analyzovány a srovnávány frazeologismy spojené s jednotlivými fázemi cesty, s jejím počátkem a koncem, trváním, přerušením a různými okolnostmi cesty, z nichž se vynořují významové shody a diference v konotačním stereotypu pojmu cesta v češtině a polštině. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.7 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Karel Komárek Pages: 631 - 640 Abstract: W artykule zajmuję się wybranymi środkami, które podtrzymują uwagę słuchaczy kazań i wyzwalają zainteresowanie ich treścią oraz wzmagają kontakt nadawcy i odbiorcy. Są to: właściwie wybrany sposób zwracania się do słuchaczy, bezpośrednia forma per „ty”, użycie pierwszej osoby liczby mnogiej (kaznodzieja nie wyłącza się ze wspólnoty wiernych) i cechy wypowiedzi mówionej w warstwie języka i stylu. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.8 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Marta Koutová Pages: 641 - 659 Abstract: Článek se zabývá významy a lexikografickým zpracováním výrazů označujících náboženské, zejména křesťanské obřady. Postupně jsou zde zkoumána substantiva obřad, bohoslužba, mše a liturgie, a to zejména z hlediska sémantického a lexikografického. Pozornost je věnována rozdílům v užívání těchto výrazů, protože i když všechny v některém ze svých významů mohou označovat bohoslužebný obřad, nejsou vždy volně zaměnitelné. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.9 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Authors:Milan Hrdlička Pages: 660 - 664 Abstract: Řečové užití primárních předložek do + G a na + Ak (a to nejen ve významu lokálním dynamickém směrovém, tedy pohybu určitým směrem) je pro jinojazyčné mluvčí dosti obtížné. V případě pohoří se prepozice do + G pojí obvykle s pohořími v plurálu (do Krkonoš), prepozice na + Ak s pohořími v singuláru (na Šumavu). V řečové praxi se však setkáváme s různými výjimkami. V příspěvku se analyzuje výskyt prepozic s pojmenováními les (do Českého lesa), pohoří (do pohoří Rila), vrch (na Žďárské vrchy) a výšina (na Golanské výšiny). Řečová distribuce zmíněných předložek je z lingvodidaktického hlediska stručně komentována. PubDate: 2023-11-06 DOI: 10.14746/bo.2023.4.10 Issue No:Vol. 23, No. 4 (2023)
Open Access journal
