 Subjects -> PHILOSOPHY (Total: 762 journals)
| A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z | | The end of the list has been reached or no journals were found for your choice. |
|
|
- Between an Object and a Person: an Inverted Image
/ Icon
Authors: Una Popović
Pages: 7 - 19
Abstract: Relations between persons in the contemporary world often resemble those of the same persons towards objects. We are accustomed to ‘use’ – and even see – others as if they are, to put it in Kantian terms, merely a means to an end, and not as if they are an end in themselves. Such blurring of lines between objects and persons surely has significant moral and political consequences. However, in this paper I reach instead for a very traditional example and suggest it as a possible model for understanding these contemporary issues. I’d like to offer an analysis of icons, with regard to the concepts of latreia (worship) and proskynesis (devotion), developed and discussed in the Byzantine empire during the era of iconoclasm. By revisiting this old quarrel, I wish to invert the issue of persons becoming (like) objects, since in the case of the icons the question is whether an object can and should be treated as a person. Such an inverted image could, in my opinion, offer us a new perspective on contemporary intersubjective relations and present us with a double optic, which can teach us to distinguish between esteem for objects and respect for persons.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4166
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- The Revival of a Person in the Interpretation of Nikolay Berdyaev:
Explanation of the Idea of Sobornost’ on the Example of Kabbalistic
Concept about Adam Kadmon
Authors: Nataliya Petreshak
Pages: 21 - 34
Abstract: Od wieków zadawane są pytania o to, jak można zobaczyć i rozpoznać człowieka jako osobę. Rosyjski myśliciel Nikołaj Bierdiajew, jako przedstawiciel szkoły personalistycznej, odpowiada na to pytanie przez pryzmat powołania człowieka. Rozróżnia człowieka i osobę, gdyż osoba została stworzona przez Boga, indywiduum zaś jest konstruktem społecznym. W tym upadłym świecie człowiek istnieje jako indywiduum, ale jego celem jest stać się osobą. Według Bierdiajewa człowiek poprzez swoje duchowe wyniesienie może objawić się jako osoba, ale ostatecznie jest to możliwe wyłącznie razem z innymi ludźmi. Rosyjski myśliciel łączy temat stawania się osobą z ideą „soborności”, która znajduje swoją analogię w zachodniej literaturze teologicznej w takich kategoriach, jak „kolegialność” lub „soborowość”. W swoim wyjaśnieniu tego tematu zwraca się do tradycji kabalistycznej i posiłkuje się ideą Adama Kadmona jako przykładu doskonałej jedności wszystkich bytów. Bierdiajew rozwija swoją wizję idei jedności wszelkiego stworzenia w oparciu o ideę ludzkiej twórczości i przeznaczenia człowieka. Uważa, że w duchowej jedności wszystkich bytów każdy człowiek objawia się jako osoba, co jest przede wszystkim wizją personalistycznego poglądu myśliciela.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4167
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Personalist Foundations of the Constitutional Principle of the Dignity
of Human Person
Authors: Wojciech Wojtyła
Pages: 35 - 53
Abstract: Umieszczenie pojęcia godności człowieka w preambule Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej potwierdza, że stanowi ona podstawę całego porządku prawnego w państwie. W systemie prawnym państwa posiada ona status wartości określającej stosowanie wszystkich norm. Określenie sensu pojęcia ludzkiej godności i odsłanianie jej źródeł należy jednak nie do doktryny prawnej, lecz do filozofii. Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, jaką rzeczywistością z punktu widzenia personalizmu jest godność osoby i co o niej stanowi. Odpowiedź na to pytanie ma kluczowe znaczenie w procesie stanowienia i stosowania prawa.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4168
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Idea praw człowieka – chwiejący się monument europejskiej kultury.
Polemika z Rezolucją Parlamentu Europejskiego w sprawie ogłoszenia
UE strefą wolności osób LGBTIQ
Authors: Aleksander Bobko
Pages: 55 - 69
Abstract: W artykule podjęta zostaje kwestia wykorzystania idei praw człowieka we współczesnych sporach na temat praw mniejszości seksualnych. W pierwszej części zostają przypomniane filozoficzne fundamenty, na których zasadza się idea praw człowieka. Podkreślony jest związek pomiędzy prawami jednostki a moralnymi obowiązkami. W części drugiej analizowane są treści i przesłanie, które zawiera w sobie Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie ogłoszenia UE strefą wolności osób LGBTIQ z 11 marca 2021 roku. W ocenie autora dokument ten może stanowić przykład instrumentalnego wykorzystania idei praw człowieka, co grodzi zachwianiem pozycji tego swoistego „monumentu”, który w europejskiej i światowej kulturze oraz praktyce politycznej odgrywa niezwykle istotną rolę.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4169
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Justice according to Michael J. Sandel
Authors: Michael Borek
Pages: 71 - 88
Abstract: Zagadnienie sprawiedliwości jest nieustannie dyskutowane od czasów starożytnych, co może świadczyć o jego znaczeniu i złożoności. Ujawnia swoją różnorodność w kontekście różnic kulturowych, koncepcji filozoficznych, idei i szkół myślenia. Analizy zagadnienia sprawiedliwości podjął się również niezwykle popularny profesor Uniwersytetu Harvarda Michael Sandel. W swoich artykułach, książkach i wykładach wielokrotnie podejmuje on problematykę sprawiedliwości, analizując jej rozwój, zastosowanie i wynikające z tego konsekwencje. Nie stroni przy tym od jednoznacznych ocen i wyrażania opinii. Taka postawa pozwala nam odkryć i przeanalizować jego własną koncepcję sprawiedliwości, widzianej w perspektywie cnoty pełniącej niezwykle ważną rolę w życiu publicznym. W jego refleksji nad zagadnieniem sprawiedliwości wyłaniają się założenia szerszej perspektywy filozoficznej, określanej mianem komunitaryzmu.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4170
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Fides, ratio et caritas, czyli o trzech władzach ujętych
w kontekście augustyńskiej introspekcji
Authors: Robert Warchał
Pages: 89 - 106
Abstract: Zestawienie filozoficznego ratio z chrześcijańskim fides należy do kluczowych tematów doktryny Augustyna. Myśliciel ten zwraca szczególną uwagę na to, że człowiek właśnie po to został obdarzony zdolnością myślenia i pojmowania, ażeby zgłębiać tajemnicę chrześcijańskiego Objawienia. W refleksji chodzi mu nie tyle o wprowadzanie elementów zawierzenia w luki poznania dyskursywnego i odwrotnie, ile o uzasadnienie potrzeby rozumności w obrębie wiary. Ojciec Kościoła rozpatruje ową trudność wszechstronnie, w swoich przemyśleniach kieruje się maksymą Crede, ut intelligas, według której analizowana relacja staje się bardziej integralna. Wiara w autorytet Boski nie jest dla niego po prostu subiektywnym mniemaniem, zastępującym wiedzę pewną. Hippończyk, porządkując problem wiedzy, ukazuje wieloaspektowe ujęcie z możliwością wzajemnej korelacji fides i ratio. Pomimo że Augustyn jako teolog opiera swą filozofię przede wszystkim na autorytecie i depozycie Objawionej wiary, to jednak nie unika w swoich rozważaniach pytań o prawdziwość ludzkiego poznania. Problematyka tego zagadnienia dotyczy stosunku autora do systemów podważających tę możliwość, a więc sceptycyzmu średniej akademii. Dodatkowo temat ten jest o tyle istotny i warty uwagi, że rozważania autora zdają się sięgać daleko poza jego epokę – Augustyn na swój sposób antycypuje nowożytną problematykę duszy, skądinąd zapoczątkowaną przez Kartezjusza. Bez wątpienia u obu autorów występuje widoczne powiązanie duchowości człowieka z Bogiem. W ocenie filozofa dusza poznaje siebie właśnie poprzez introspekcyjne zwrócenie się ku sobie, dokładniejsza analiza jej działania ukazuje współsubstancjalność trzech władz: pamięci, intelektu oraz woli. To właśnie dzięki tej wewnętrznej triadzie mamy możliwość identyfikacji, w której odkrywamy wartość wypływającą z daru, jakim jest miłowanie. Zgodnie z myślą Augustyna trzeba w pewnym sensie coś wiedzieć, aby być zdolnym do kochania i nie można miłować tego, czego się w ogóle nie zna. Biblijny wątek agape posłuży Augustynowi do przedstawienia dwóch ważnych kwestii. Pierwszą z nich jest teologiczna refleksja nad tajemnicą Trójcy Świętej, natomiast ta druga – w kontekście jego antropologii – opisuje perspektywę komunii z samym Absolutem. Istota ludzka ma więc niejako udział w samym Bogu, autor wyraża tę prawdę słowami: „Et qui nisi Deo plenus est, qui plenus est dilectione' (…) Immo vero vides Trinitatem, si caritatem vides” (S. Aureli Augustini, De Trinitate, VIII, 8,12).
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4171
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Cykliczny i linearny obraz dziejów w historiozofii XX wieku
na podstawie myśli Oswalda Spenglera i Francisa Fukuyamy
Authors: Marcin Tomasiewicz
Pages: 107 - 126
Abstract: W niniejszym artykule zaprezentowane zostały dwa modele historiozoficzne, obecne w filozofii dziejów XX wieku. Pierwszy, zakładający cykliczność dziejów, ukazany został na podstawie dzieła Oswalda Spenglera Zmierz Zachodu. Drugi z kolei, linearny, stanowił założenie filozofii dziejów zawartej w Końcu historii i Ostatnim człowieku Francisa Fukuyamy. W tym kontekście poruszone zostały kwestie postępu i regresu, nieodwracalności procesu historycznego oraz determinizmu dziejowego. W podsumowaniu autor zwraca uwagę na to, w jaki sposób wybór określonej koncepcji dziejów: linearnej lub cyklicznej, koresponduje z krytyką bądź afirmacją zastanego porządku społeczno-politycznego. Jednocześnie zostaje postawione pytanie o znaczenie pojęcia „kultury”, jako charakterystycznego dla historiozofii XX wieku podmiotu dziejów.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4172
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Miejsce czy miejsca' Kilka uwag na temat propozycji Romana Ingardena
dotyczących łączenia intencjonalnych i rzeczywistych miejsc w dziele
literackim
Authors: Karol Petryszak
Pages: 127 - 145
Abstract: W artykule została przedstawiona propozycja uzupełnienia filozofii literatury Romana Ingardena. Fenomenolog ten zakładał, że między miejscem rozgrywania się akcji w dziele literackim a faktycznym miejscem – jeśli na takie miejsce wskazywałoby dzieło literackie (np. ul. Grodzka w Krakowie) – zachodzi pewna tożsamość lub pewna łączność. W oparciu o poszerzoną na potrzeby tematu argumentację Hilarego Putnama i metafizyczne aspekty recentywizmu Józefa Bańki przedstawiono argumenty wskazujące, że nie jest możliwe utrzymanie twierdzenia o łączności między miejscami intencjonalnymi w dziele literackim a miejscami rzeczywistymi. Przedstawiono również konsekwencje takiego uzupełnienia wskazanego punktu filozofii literatury Ingardena.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4173
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Sporne zagadnienia antropologiczne i historiozoficzne w rozważaniach
Jacques’a Maritaina
Authors: Krzysztof Kotula
Pages: 147 - 167
Abstract: Celem artykułu jest omówienie problematyki związanej z filozofią francuskiego neotomisty Jacques’a Maritaina. Szczególny akcent położony jest na stanowiska krytyczne wobec rozwiązań proponowanych przez Maritaina, ponieważ ten aspekt jest mało rozpowszechniony w polskiej refleksji personalistycznej. Podstawowe pytanie, jakie przyświeca podjętym tu rozważaniom, odnosi się do jakości i zasadności takich Maritainowskich teorii, jak nowa cywilizacja chrześcijańska oraz rozróżnienie na osobę i jednostkę. Całość rozważań osadzona jest na gruncie filozofii klasycznej, ponieważ Maritain starał się być kontynuatorem tej myśli.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4174
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- The Gothic Cathedral as a Theological and Aesthetic Project
Authors: Roman Konik
Pages: 169 - 181
Abstract: Katedra gotycka to przede wszystkim wielkie przedsięwzięcie teologiczne, w którym zarówno architektura, inżynieria, jak i estetyka podporządkowane są jednej myśli: ukazaniu poprzez atrybuty materialne tajemnic wiary, jej głębi i metafizycznego piękno. Architektura katedr gotyckich miała nieco inne funkcje i cele niż współczesna sztuka sakralna. Nie była projektowana jako sztuczny, iluzoryczny świat, nie była formą ucieczki od codzienności. Dla człowieka średniowiecza katedra była realna w tym sensie, że określała to, co w jego życiu najważniejsze. Nie wynikała też z doraźnych potrzeb, lecz z ponadczasowych przesłanek, nie była iluzją, która miała na celu ucieczkę od prawdy, lecz określała jej sedno.
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4175
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- O potrzebie głębszego wymiaru polityki. Recenzja książki Jerzego
W. Gałkowskiego, Dobro wspólne a polityka, Wydawnictwo KUL 2020
Authors: Aleksander Bobko
Pages: 185 - 190
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4176
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
- Wstęp do ontologii przyrody'
Authors: Łukasz Kołoczek
Pages: 191 - 201
PubDate: 2021-12-16
DOI: 10.15633/lie.4177
Issue No: Vol. 58, No. 2 (2021)
|
Open Access journal
