| Publisher: Aristotle University of Thessaloniki
| ||||||||
Similar Journals
|
Σκηνή / Skene
Number of Followers: 0  Open Access journalISSN (Print) 2241-0813 Published by Aristotle University of Thessaloniki  [3 journals]
|
- Αφιέρωμα στο αρχαίο δράμα
Authors: Κώστας Βαλάκας, Ελένη Παπάζογλου
Pages: 1 - 3
Abstract: Εκδοτικό σημείωμα
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8621
- Έφηβοι και τραγική ἱκετεία. Η επί σκηνής
βία
Authors: Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Ελένη Αλεξανδρή, Στεργιανή Τζιρβίτση
Pages: 4 - 33
Abstract: H ιερουργία της ἱκετείας έχει πολλαπλώς απασχολήσει τους τραγικούς ποιητές του 5ου π.Χ. αιώνα. Ωστόσο, δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση από τη σύγχρονη έρευνα στις εκφάνσεις βίας από και προς τους ικέτες και ιδιαίτερα όταν αυτές συμπλέκονται με τη δραματουργική επεξεργασία του θεσμού της εφηβείας. Η μελέτη μας πάνω στην τραγική σύμπλευση των δύο κοινωνικών αυτών πρακτικών, έτσι όπως ενσωματώνονται στη διαμόρφωση του τραγικού χαρακτήρα του Ορέστη των αισχύλειων Ευμενίδων και του Νεοπτολέμου του σοφόκλειου Φιλοκτήτη, στοχεύει στην ανάδειξη των τρόπων μέσω των οποίων οι προαναφερόμενοι τραγικοί έφηβοι, αποκομμένοι από την πατρική κληρονομία, διεκδικούν επί σκηνής την κοινωνική τους αποκατάσταση, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα τη βιαιότητα της ικετευτικής ιερουργίας. Παρά τις εμφανείς διαφορές στους τρόπους επίλυσης της κρίσης, οι δυο ήρωες ωριμάζουν, ξεπερνώντας τις δοκιμασίες της εφηβείας, οι οποίες μεγεθύνονται υπό το βάρος της ικευτικής διαδικασίας, εντασσόμενοι τελικά ο ένας στον κόσμο της πόλης και ο άλλος στον κόσμο του πολέμου. Πολιτικοί θεσμοί, κοινωνικές πρακτικές και ιερουργίες συντίθενται και αφομοιώνον...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8622
- Πίστευαν οι Έλληνες τους κωμικούς
ποιητές τους;
Authors: Χαράλαμπος Όρφανος
Pages: 34 - 55
Abstract: Οι Αρχαίοι δεν δίσταζαν να συμφύρουν σε μια ενιαία αφήγηση τις μακρινές καταβολές της κωμωδίας και τις συνθήκες που ήταν αναγκαίες για την κωμική έκφραση. Σε αυτήν την αφήγηση εντοπίζουμε μια επιπλέον ένδειξη για το γεγονός ότι η «αμιγής» δημοκρατία ήταν, για τους Αρχαίους, μια sine qua non προϋπόθεση για την πολιτική κωμωδία. Είτε πρόκειται για την γέννησή της στα Μέγαρα, αναμφίβολα κατά τήν περίοδο της μεθυστικής «αμιγούς ελευθερίας» (ἄκρατος ἐλευθερία), είτε για το ρόλο της κατά την συνύπαρξή της με την λαϊκή εξουσία στην Αθήνα μετά τον θάνατο του Περικλή, η κωμωδία συχνά χρειάζεται, για να υπάρξει, τις ακρότητες ενός δήμου τυράννου· και αυτό είναι μια σταθερά στις αφηγήσεις που την αφορούν. Αυτή η ένδειξη που προέρχεται από την γενεαλογία της κωμωδίας μπορεί να συνδυαστεί κάλλιστα με την περίφημη αφοριστική διατύπωση του Παλαιού Ολιγαρχικού, του συγχρόνου του Αριστοφάνη συγγραφέα μιας πολιτικής μπροσούρας, ο οποίος έβλεπε την κωμωδία ως όργανο άσκησης της λαϊκής εξουσίας. Αν ρωτούσαμε, λοιπόν, έναν Αθηναίο του πέμπτου αιώνα αν πιστεύει ή όχι ότι όσα λένε ο Αριστοφάνης ή ο Ευπόλης στις κωμωδίες τους είναι αλήθεια ή όχι, η απάντησή του θα ήταν ότι η...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8623
- Eλάσσονες μορφές ως ομιλητές στους
τραγικούς προλόγους
Authors: Πουλχερία Κυριάκου
Pages: 56 - 89
Abstract: Στις σωζόμενες τραγωδίες, ελάσσονες μορφές, συνήθως ακόλουθοι των πρωταγωνιστών, εμφανίζονται σε αρκετούς προλόγους, αλλά μόνον τρεις εκφέρουν εισαγωγικούς μονολόγους, ο Φύλακας στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου (1–39), η δούλη στη Μήδεια του Ευριπίδη (1–48) και ο Αυτουργός στην Ηλέκτρα του ίδιου συγγραφέα (1–53). Και στις τρεις περιπτώσεις, πρόκειται για πιστούς υπηρέτες, οι οποίοι, όμως, δεν συμφωνούν με τη συμπεριφορά και τα ζητήματα που απασχολούν τους κυρίους τους, παρόλο που δεν υπάρχει ένδειξη ότι οι τελευταίοι τους φέρονται άσχημα. Τα ελάσσονα πρόσωπα σίγουρα τους φοβούνται αλλά όχι μέχρι το σημείο να φιμωθούν τελείως, καθώς αποκαλύπτουν και θρηνούν τα αδιέξοδα των κυρίων τους ή τα προβλήματα του οίκου τους. Παρά την απλότητά τους, οι δούλοι έχουν και καταθέτουν όχι μόνον τα καθημερινά τους προβλήματα, αλλά και τις απόψεις και τις συμπάθειές τους. Περιορισμοί που επιβάλλονται από τις συμβάσεις του είδους, όπως η ανωνυμία και η ταπεινή κοινωνική θέση, δεν απαγορεύουν στους τραγικούς να δώσουν επαρκή προσοχή και χώρο στην παρουσίαση των ελάσσονων μορφών στον πρόλογο. Ασχέτως του αν διαφέρουν ή μοιάζουν με τους πρωταγωνιστές, τα ελάσσονα πρόσωπα, ιδιαί`...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8624
- Η δραματουργία του Εαυτού: το τραγικό
υποκείμενο «on the couch and on the grid». Η
περίπτωση της Δηιάνειρας
Authors: Ελένη Παπάζογλου
Pages: 90 - 121
Abstract: Συνδυάζοντας την ανθρωπολογία και την ψυχολογία, το άρθρο επιδιώκει να συνεισφέρει στη συζήτηση περί της φύσης του τραγικού προσώπου, παρέχοντας ένα καινούργιο επιχείρημα στο στρατόπεδο των ‘ψυχολογιστών’. Υποστηρίζεται ότι τα τραγικά πρόσωπα συχνά εμφανίζονται να διαπραγματεύονται την υποκειμενικότητά τους, μέσα από σχήματα εμπειρίας και συμπεριφοράς που παραπέμπουν σε διαβατήριες τελετές –κυρίως τελετές ενηλικίωσης– και τις καθιστούν προβληματικές. Και αν η ευρύτερη διαστρέβλωση της τελετουργίας στην τραγική σκηνή υποδεικνύει μια ηθική και κοινωνική αταξία, τότε η τραγική διαστρέβλωση των διαβατήριων τελετών παράγει, επίσης, την αποδόμηση του τραγικού υποκειμένου. Αυτή η τελετουργική (και προσωπική) κρίση –κρίση που στερεί τα τραγικά πρόσωπα από τις καθησυχαστικές και κομφορμιστικές ταυτότητες της ‘πραγματικής’ ζωής– τους αναγκάζει και τους οδηγεί στο να διαμορφώσουν την υποκειμενικότητά τους μακριά από συλλογικές και κοινωνικές αξίες, ταυτότητες και ρόλους, και να αποκαλύψουν έτσι, το ψυχολογικό ‘βάθος’ ενός ιδιοσυγκρασιακού εαυτού. Σε αυτό το σχήμα το άρθρο εντοπίζει μια «δραματουργία του Eαυτού», και την διερευνά στη&...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8625
- Από της Σφίγγας τα νύχια στα χέρια του
Απόλλωνα: θεϊκή παρουσία και ανθρώπινη
φρόνηση στον Οιδίποδα Τύραννο του
Σοφοκλή
Authors: Σπύρος Ράγκος
Pages: 122 - 150
Abstract: Το δράμα του Οιδίποδα είναι το δράμα του φρόνιμου και αυτοδημιούργητου ανθρώπου που γνωρίζει ήδη εκ των προτέρων τις απαντήσεις στα ερωτήματα που του θέτει η ζωή και κατά συνέπεια ούτε απορεί, ούτε κοντοστέκεται, ούτε διστάζει. Αυτός ο ήρωας (και εδώ ο όρος δεν εννοείται θεατρικά ή λογοτεχνικά) οδηγείται, επώδυνα και σταδιακά, στην αναγνώριση και στην ανάληψη της ταυτότητάς του, αυτού που υπήρξε ήδη από την αρχή. Ταυτόχρονα, απομακρύνεται από το γενικό και το καθολικό που χαρακτήριζαν ώς τότε την κλειστή στο θεϊκό μυστήριο έλλογη σκέψη του. Χωρίς την υπαινικτική παρουσία του Απόλλωνα στην τραγωδία, το δράμα αυτό θα στερούνταν σημαντικού μέρους του νοήματός του και θα γινόταν η θεατρική υπερβολή μιας αναίτια δυστυχισμένης ζωής. Με την αναντίρρητη αίσθηση του θεϊκού καθορισμού που μας υποβάλλει η συγκεκριμένη τραγωδία, η ζωή του Οιδίποδα γίνεται σύμβολο του δράματος που ενέχεται στην ορθολογική επιτυχία. Και αν, όπως το θέλησε ο Αριστοτέλης, η τραγωδία δεν είναι μίμησις βίου αλλά πράξεως, η μία και μοναδική πρᾶξις του Οιδίποδα, και ταυτόχρονα ραχοκοκαλιά και σύστασις πραγμάτων του Οιδίποδος Τυράννου, είναι τόσο η επώδυνη πορεία προς την αυτ_...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8626
- Τοπολογίες του λοιμού στον Όμηρο, στον
Σοφοκλή και στον Θουκυδίδη
Authors: Παντελής Μιχελάκης
Pages: 151 - 169
Abstract: «Όταν συναντούμε τη μετάδοση ασθενειών, συναντούμε επίσης τη γεωγραφία», γράφει η ιστορικός του πολιτισμού Peta Mitchel στο βιβλίο της Contagious Metaphor (Μεταδοτική μεταφορά). Μετά από τη δημοσίευση της βασικής μονογραφίας Routes of Contagion (Δρομολόγια μεταδοτικής μόλυνσης) του κοινωνικού γεωγράφου André Siegfried στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο ρόλος που έχουν η γεωγραφία και η τοπογραφία στην εξάπλωση μιας επιδημικής νόσου εδραιώθηκε οριστικά σε μια σειρά επιστημονικών πεδίων, από τη βιοπολιτική ως τη μοντελοποίηση μαζικών δεδομένων και την ανάλυση κοινωνικών δικτύων. Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να εντάξει την αλληλεπίδραση επιδημικής νόσου και γεωγραφίας στα πεδία της αρχαϊκής και κλασικής αρχαιοελληνικής λογοτεχνίας, δραματουργίας και ιστοριογραφίας. Αντλώντας επιλεκτικά από σύγχρονες έρευνες και από συζητήσεις από την ιστορία της ιατρικής και της θρησκείας, το άρθρο εστιάζει στους τρόπους με τους οποίους οι λοιμοί έχουν τη δυνατότητα να κινούνται ανάμεσα στις χωρικές συντεταγμένες, σε τρεις αφηγήσεις επιδημικής νόσου που είναι από τις πρωιμότερες και πλέον αναγνωρισμένες στο πλαίσιο του κανόνα της Δυτικής λογοτεχνίας: στο εισαγωγικό επεισόδιο της Ιλιάδας του \...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8627
- Όψεις της έννοιας της ἐλευθερίας στον
Ευριπίδη
Authors: Έφη Παπαδόδημα
Pages: 170 - 198
Abstract: Η ρητορική της ἐλευθερίας στην αττική τραγωδία είναι αναπόφευκτα συνυφασμένη με δύο πολυεπίπεδες και αλληλοσυνδεόμενες πολιτισμικές όψεις του αρχαίου κόσμου (τόσο της εποχής σύνθεσης των έργων όσο και της εποχής που αυτά αναπαριστούν), που δεν μπορούν παρά να αναφερθούν εδώ ονομαστικά: τον κοινωνικό διαχωρισμό ανάμεσα σε δούλους και ἐλευθέρους–και τις ποικίλες προεκτάσεις του για το άτομο και την κοινότητα– και τις βασικές εκφάνσεις της έννοιας της ἐλευθερίας στο διακριτό νομικοπολιτικό και ρητορικό πλαίσιο της αθηναϊκής δημοκρατίας. Μια τέτοια βασική έκφανση αποτελεί, για παράδειγμα, ό,τι συμβατικά θα ονομάζαμε «ελευθερία του λόγου» (που χοντρικά αντιστοιχεί στις αρχαίες έννοιες της ἰσηγορίας και της παρρησίας). To πεδίο αυτό γίνεται αντικείμενο, αν όχι συζήτησης, έστω σχολιασμού ή σχηματικής διαπραγμάτευσης σε αρκετά τραγικά χωρία – κυρίως σε σχέση με την έννοια της παρρησίας, λέξη που παρεμπιπτόντως απαντά στα σωζόμενα έργα μόνο του Ευριπίδη. Από την άλλη, ορισμένα ευριπίδεια κείμενα φαίνεται να προσεγγίζουν την ἐλευθερίαν στην πιο ατομική και ψυχολογική της διάσταση, όχι μόνο ή πρωτίστως ως εξωτερικό δείκτη κοινωνικ ...
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8628
- Ανθρώπινα σώματα και ηρωικός οίκος σε
κατάσταση απειλής στην Ανδρομάχη του
Ευριπίδη
Authors: Κώστας Βαλάκας
Pages: 199 - 232
Abstract: Το άρθρο εξετάζει τις σωματικές εικόνες στο κείμενο της Ανδρομάχης του Ευριπίδη στα θεματικά τους συμφραζόμενα – απρόσμενα συχνές στους απαγγελλόμενους και λυρικούς διαλόγους, ενώ αντίθετα πολύ λίγες στα χορικά – και εστιάζει ιδιαίτερα σ’ εκείνες που το κείμενο υποδεικνύει ότι αναπαρίστανται από τους συντελεστές της αρχαίας παράστασης. Η πληθώρα και η ποικιλία σωματικών αναφορών εντάσσεται στη διαδοχική παρουσίαση των τεσσάρων προσώπων του ηρωικού οίκου του Νεοπτόλεμου και του παππού του βασιλιά Πηλέα στο πλαίσιο μιας ενδοοικογενειακής κρίσης, όπου το μυθικό ηρωικό γένος της Φθίας απειλείται με αφανισμό, εξαιτίας πρακτικών που παραμένουν μετά από τον Τρωικό πόλεμο. Η διερεύνηση της θεματικής των σωματικών στοιχείων στο κείμενο συμβάλλει στην ερμηνεία σκηνών και προσώπων, προσδιορίζοντας τη σημασία εικόνων του απειλούμενου σώματος και την ως έναν βαθμό ‘ρεαλιστική’ υπόκριση των ηθοποιών και του παιδιού σε ενότητες της παράστασης.
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8629
- Γιατί ο Ορέστης στη Μοσούλη
Authors: Milo Rau, Stefan Bläske
Pages: 233 - 273
Abstract: Ο σκηνοθέτης Milo Rau και ο δραματουργός Stefan Bläske συζητούν για την Ορέστεια, τη μελέτη των κλασικών και τα θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με την τέχνη και την ηθική, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, τη βία και την ευθύνη.Μετάφραση–Επιμέλεια: Αργύρης Ζαφείρης, υποψ. διδάκτωρ, Τμήμα Θεάτρου, ΑΠΘ.
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8630
- Katherine Lahti, The Russian Revival of the Dithyramb. A Modernist Use of
Antiquity, Northwestern University Press, Evanston Il 2018, 384 σ.
Authors: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
Pages: 274 - 277
Abstract: Βιβλιοπαρουσίαση
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8631
- Paul Woodruff (επιμ.). The Oedipus Plays of Sophocles: Philosophical
Perspectives, Oxford Studies in Philosophy and Literature, Oxford
University Press, Oxford 2018, 242 σ.
Authors: Ζαχαρούλα Πετράκη
Pages: 278 - 283
Abstract: Βιβλιοπαρουσίαση
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8632
- Antonis K. Petrides, Menander, New Comedy and the Visual, Cambridge
Classical Studies, Cambridge University Press, Cambridge 2014, xii και
322 σ.
Authors: Ανδρέας Φουντουλάκης
Pages: 284 - 290
Abstract: Βιβλιοπαρουσίαση
PubDate: 2022-02-16
DOI: 10.26262/skene.v0i13.8633
